Contactdag Werkgroep Norbertijner Geschiedenis in de Nederlanden
Abdij van Grimbergen, zaterdag 7 mei 2011
De werkgroep norbertijner geschiedenis in de Nederlanden organiseert op zaterdag 7 mei 2011 haar eenentwintigste contactdag. In de abdij van Grimbergen bij Brussel wordt het thema premonstratenzer gregoriaans in de Nederlanden: liturgische handschriften (13de-16de eeuw) behandeld.
In publicaties worden liturgische handschriften vanuit verschillende wetenschappelijke disciplines bestudeerd: de kunstgeschiedenis omwille van de verluchting, uiteraard de liturgie en eveneens de muziekgeschiedenis, zonder de bibliotheekgeschiedenis te vergeten. Deze studiedag wil een synthese brengen. De aanleiding is het inventarisatieproject van de handgeschreven antifonaria in Vlaanderen door de Leuvense Alamire Foundation.
Vooreerst zal liturgiespecialist en norbertijn C. Monsieur een overzicht geven van de verschillende geschreven bronnen waardoor we de liturgische vieringen in de middeleeuwse norbertijnenabdijen kennen en van de wijze waarop de neergeschreven tekst in de liturgie functioneert. Bijzondere aandacht zal hierbij worden geschonken aan de zangboeken.
Vervolgens brengt de Duitse onderzoekster I. Behrendt een beredeneerd overzicht van de belangrijkste gregoriaanse handschriften die zij bij haar inventarisatiewerk in de Brabantse norbertijnenabdijen heeft aangetroffen, evenals van andere in de Koninklijke Bibliotheek in Brussel.
Omwille van het uurrooster van de abdij waar we te gast zijn, vindt de rondleiding plaats voor het middagmaal.
In de namiddag krijgt het in 2008 voor de Collectie Vlaanderen aangekocht Antifonarium Tsgrooten, genoemd naar de abt van Tongerlo die het in 1522 liet vervaardigen, alle aandacht. Van dit handschrift zijn meer gegevens gekend dan over de meeste gregoriaanse handschriften: datum, opdrachtgever en scribent zijn geïdentificeerd in de bron. P. Mannaerts en S. Long, musicologen verbonden aan de Alamire Foundation, bespreken de hymnen en de gezangen van de heiligenfeesten in het handschrift (o.m. op het feest van Sint-Augustinus) en illustreren aan de hand van de gebruikssporen de rol die het handschrift speelde in het dagdagelijks abdijleven in Tongerlo. De bekende kunsthistorica L. Watteeuw, verbonden aan Illuminare, Studiecentrum voor Middeleeuwse Kunst (K.U.Leuven), laat ons ten slotte ook kennismaken met de miniaturen in dit kostbare handschrift en situeert het onder tijdgenoten.
De contactdag vindt plaats in de abdij van Grimbergen. De organisatie doet steevast haar uiterste best om nadien een eenvoudige brochure te laten verschijnen met de tekst of de samenvatting van de lezingen.
Deelnameprijs: 45 €. Inschrijven voor Pasen (= 24 april)!
Inlichtingen en inschrijvingen bij Herman Janssens, Abdijstraat 1, B-3271 Averbode, h.janssens@abdijaverbode.be, +32/13 78 04 40
Programma:
10:00 uur Ontvangst met koffie
10:30 uur Christophe Monsieur: ‘Typologie van de bronnen voor de liturgische vieringen in de Orde van Prémontré’
11:15 uur Inga Behrendt: ‘Die liturgischen Handschriften mit Notation in die Prämonstratenserabteien Grimbergen, Park, Averbode und Tongerlo – was ist vorhanden und was ist prämonstratensischer Herkunft?’
12:00 uur Bezoek aan de abdij en de abdijkerk
13:00 uur Middagmaal
14:45 uur Koffie
15:00 uur Sarah Long en Pieter Mannaerts: ‘Musicologische verkenning vanuit het Antifonarium Tsgrooten’ (Gent, Universiteitsbibliotheek)
15:45 uur Lieve Watteeuw: ‘De miniaturen in het Antifonarium Tsgrooten. De verspreiding van de Gents-Brugse stijl in Brabant omstreeks 1520’
16:30 uur Rondvraag en slot