Recensies

Aken en Jeruzalem

Marc Carnier - Brigitte Meijns, Aken of Jeruzalem? Het ontstaan en de hervorming van de kanonikale instellingen in Vlaanderen tot circa 1155 (Leuven, Universitaire Pers, 2000), ISBN 90586703745

Deze monumentale studie is de integrale publicatie van de doctoraatsverhandeling die de auteur in 1999 aan de KuLeuven verdedigde. In 1096 bladzijden (en 19 kaarten) onderzoekt ze de kanonikale instellingen, zowel de seculiere als reguliere, vanaf de Merowingische tijd tot 1155 (laatste premonstratenzer stichting in Vlaanderen) binnen het gebied dat vanaf de tiende eeuw het graafschap Vlaanderen was.

Keuze of noodzaak? De integratie van de bedelorden in het economische leven van het middeleeuwse Luik

Mirjam Schaap - Paul Bertrand, Commerce avec dame Pauvreté. Structures et functions des couvents mendiants à Liège (XIIIe-XIVe s.). Bibliothèque de la Faculté de Philosophie et Lettres de l’Université de Liège, CCLXXXV (Genève, Librairie Droz 2004), 638 p., ISBN 28701928545

’L’idéal était une chose, la survie en était une autre. . . ’ , besluit Paul Bertrand het eerste deel van zijn studie naar de bedelorden in het dertiende en veertiende-eeuwse Luik. Het is een mooie omschrijving niet alleen van wat Bertrand tot leidraad van zijn onderzoek heeft gemaakt - de integratie van de bedelorden in het economische leven van een middeleeuwse stad - maar ook van de grote paradox binnen de (middeleeuwse) geschiedenis van de bedelorden: hoe, als religieuze instelling, te overleven in een middeleeuwse stad wanneer je enige bestaansrecht die van de (apostolische) armoede is?

De geschiedenis van de abdij Kloosterrade-Rolduc in vogelvlucht

Catherine Laurijssen - J. Offermans, De abdij Kloosterrade-Rolduc (1104-1830) (Rotterdam, Millpress 2003), 534 p., ISBN 905966017X

Een aantal jaren geleden vatte de stichting Lève Rolduc, die de studie van Rolducs geschiedenis behartigt, het plan op een overzicht van de geschiedenis van de abdij Kloosterrade-Rolduc op te tekenen. Het recentste overzichtswerk was immers bijna een eeuw oud.

De pelgrimsreis en het geheugen

Hanneke van Asperen - Peter De Wilde, Annelies van Gijsen, et al. (red.), Op reis met Memoria. Middeleeuwse Studies en Bronnen 81 (Hilversum, Verloren, 2004), 173 p., ISBN 9065508095.

In de serie Middeleeuwse Studies en Bronnen verscheen recentelijk de bundel Op reis met Memoria. De aanleiding van de publicatie was de gelijknamige studiedag die op 16 november 2001 aan de Universiteit van Antwerpen werd gehouden.

Vroegste geschiedenis van Midden-Kennemerland vakkundig ontleed

Janick Appelmans - B. Koene, J. Morren en F. Schweitzer, Midden-Kennemerland in de Vroege en Hoge Middeleeuwen. Het land, de bewoners en hun heren tussen 700 en 1300 (Hilversum, Verloren 2003) 192 p., ISBN 9065507744 € 20,00

Bart Koene, Jan Morren en Fred Schweitzer bestudeerden de geschiedenis van Midden-Kennemerland in de Vroege en Hoge Middeleeuwen. Deze Noord-Hollandse regio omvat de huidige gemeenten Beverwijk, Heemskerk en Velsen.

Het Nederlandse godsdienstige leven in vogelvlucht

Krijn Pansters - Peter Nissen (red.), Geloven in de Lage Landen. Scharniermomenten in de geschiedenis van het christendom (Leuven, Davidsfonds 2004), 204p., ISBN 9058262812

Over de productiviteit -of beter: betrokkenheid - van Peter Nissen op zijn geliefde gebied van de kerkgeschiedenis valt niets te klagen. Niet alleen verschijnt hij met enige regelmaat in de media, ook verhindert zijn huidige bestuurlijke functie als decaan van de Faculteit der Theologie van de Radboud Universiteit Nijmegen geenszins nieuwe publicaties van zijn hand.

Laatmiddeleeuwse kunst tussen noord en zuid

Peter van Dael - Ludovic Nys en Marc Gil, Saint-Omer gothique. Les arts figuratifs à Saint-Omer à la fin du Moyen Age 1250-1550. Peinture - vitrail - sculpture - arts du livre (Valenciennes, Presses Universitaires de Valenciennes, 2004), ISBN 2905725621, 531 p.

Artois (Artesië), een streek die min of meer samenvalt met het huidige departement Pas-de-Calais, ligt tussen Vlaanderen en Picardie. Belangrijke steden zijn Arras en Saint-Omer. De namen Artois en Arras zijn afgeleid van de Atrebates, een stam van de Belgae, uit de tijd van Caesar.

Voortreffelijk naslagwerk voor mediëvisten

C. Dekker - Jan Kuys, Kerkelijke organisatie in het middeleeuwse bisdom Utrecht (Nijmegen, Valkhof Pers 2004) 292 p., ISBN 9056251724

Het boek van Kuys is een lang verwacht boek, het is een handboek voor alle mediëvisten en bovenal: het is een goed boek! Dit is meteen de conclusie van deze bespreking en al het verdere is daaraan ondergeschikt.

Een Westfaals Wissenschaftswunder

Hildo van Engen - K. Hengst (red.), Westfälisches Klosterbuch. Lexikon der vor 1815 errichteten Stifte und Klöster von ihrer Gründung bis zur Aufhebung. Teil 3. Institutionen und Spiritualität. Veröffentlichungen der Historischen Kommission für Westfalen 44. Quellen und Forschungen zur Kirchen-und Religionsgeschichte, Band 2 (Aschendorff Verlag, Münster 2003). 913 p. + kaart. ISBN 3402068931.

Het mag gerust een Wissenschaftswunder genoemd worden: in betrekkelijk korte tijd ontstond een compleet overzicht van alle kloosters binnen de grenzen van het huidige Westfalen. De getallen spreken voor zich: in 1992 en 1994 verschenen twee dikke, samen vijftienhonderd pagina’s tellende banden waarin door zo’n honderd auteurs bijna driehonderd kloosters beschreven zijn.

Het Gelderse goed van Sint-Nicolaas

Paul Trio - Conrad Gietman en Arjan Verschoor, Een goed voor de eeuwigheid. De Gelderse Vicarie Sancti Nicolai, 1501-2001 (Uitgeverij van Gruting, Westervoort 2001) ISBN 9075879148.

Dit aardig boek bevat de geschiedenis van de vicarie ter ere van Sint-Nicolaas en andere heiligen vanaf de stichting in 1501 tot heden, zij het dat op het einde van de zestiende eeuw een einde kwam aan deze vicarie als ’katholieke’ instelling. Vanaf de jaren tachtig immers bleven de inkomsten achterwege en viel bijgevolg ook de uitvoering van de diensten weg door oorlogsomstandigheden en andere perikelen die voortvloeiden uit de clash tussen katholieken en reformatoren.