Recensies

Uiterst degelijke uitgave, vertaling en studie van zestiende-eeuwse Friese abtenkronieken

Sibrandus Leo en zijn abtenkronieken

Janick Appelmans - H. Th. M. Lambooij (ed. en vert.), Sibrandus Leo en zijn abtenkronieken van de Friese premonstratenzerkloosters Lidlum en Mariëngaarde. Middeleeuwse Studies en Bronnen 111 (Hilversum: Verloren, 2008) 539 p. ill, krtn, index. ISBN 978-90-8704-007-9 45,00€

Herman Lambooij verdiende zijn sporen met waterstaatkundige geschiedenis van de westelijke Waddeneilanden, maar in kringen van vorsers van religieuze instellingen is hij vooral gekend omwille van het editieproject van de heiligenlevens van Mariëngaarde, dat hij samen met Hans Mol schraagde. In 2001 verschenen de Vitae abbatum Orti Sancte Marie met daarin de tekst en de Nederlandse vertaling van vijf heiligenlevens van abten uit de Friese premonstratenzerabdij Mariëngaarde.

De Duitse Orde in het Heilige Land

The Teutonic Knights in the Holy Land

J.A. (Hans) Mol - Nicholas Edward Morton, The Teutonic Knights in the Holy Land 1190-1291 (Boydell Press, Woodbridge 2009) 242p. ISBN 978-1-84383-477-9 55,00£

De Duitse Orde geldt als een van de drie grote geestelijke ridderorden van Europa, naast de johannieters en de tempeliers. Hij is het laatst tot stand gekomen maar heeft zich desondanks tot een machtige organisatie weten te ontwikkelen. De grondslagen ervoor zijn gelegd in de eerste helft van de dertiende eeuw, zowel in het Heilige Land als in de Baltische gebieden. Gezien de grote conflicten tussen keizer en paus in deze periode, die negatief uitwerkten op de strijd om Jeruzalem en het behoud van de christelijke staten in de Levant, is het nogal opmerkelijk dat de Duitse Orde zo snel kon groeien en daarbij ook lange tijd zijn tweezijdige taak van vechten en verplegen wist uit te voeren.

De wereld van de collatiepraktijk

Leken trekken tot Gods woord

Anna Dlabacova - Lydeke van Beek, Leken trekken tot Gods woord. Dirc van Herxen (1381-1457) en zijn ‘Eerste Collatieboek’. Hilversum, Verloren, 2009. Middeleeuwse studies en bronnen 120. Dissertatie Universiteit Leiden, ISBN 9789087041151, €29,00.

Met de in 2009 verschenen studie van Lydeke van Beek wordt de toch al niet lege boekenkast van de in de Moderne Devotie geïnteresseerde onderzoeker uitgebreid met een monografie over één auteur: Dirc van Herxen (1381-1457).

Collatie en Devotie. Dirc van Herxen en zijn Eerste Collatieboek

Leken trekken tot Gods woord

Krijn Pansters - Lydeke van Beek, Leken trekken tot Gods woord. Dirc van Herxen (1381-1457) en zijn ‘Eerste Collatieboek’. Hilversum, Verloren, 2009. Middeleeuwse studies en bronnen 120. Dissertatie Universiteit Leiden, ISBN 9789087041151, €29,00.

Aan het hier te bespreken boek, Leken trekken tot Gods woord, gaan tien jaar hoogconjunctuur van bijzonder intensief en productief onderzoek op het gebied van de Moderne Devotie vooraf. Daaraan wil ik hier eerst kort aandacht besteden, te beginnen met de resultaten van het onderzoek in Duitsland.

Een verrassend boek over bouwen en wonen in de Nederlanden tijdens de middeleeuwen

Gotiek in het hertogdom Brabant

Dirk van de Perre - Krista De Jonge, Piet Geleyns, Markus Hörsch, Gotiek in het hertogdom Brabant , Uitgeverij Peeters/Provincie Vlaams Brabant (Leuven), 2009, 273 pp., €22,00

Dit boek bevat twee delen: 1. De architectuur van de standen. Gebouwen, hun context en betekenis (p. 15-136) en 2. Het ‘leven‘ van het gebouw. In feite is het boek een verzameling van enkele op zich staande studies, gedaan door onderzoekers van de universiteit van Leuven in opdracht van de provincie Vlaams-Brabant rond het thema van de ‘Brabantse gotiek’.

Devotie in Deventer

Vernieuwde innigheid

Krijn Pansters - Koen Goudriaan (ed.), Vernieuwde innigheid. Over Moderne Devotie, Geert Grote en Deventer (Deventer reeks; Nieuwegein: Arko, 2008), 151 blz., ISBN 978-90-5472-074-4. €34,50 (Amsterdam: Weka, €21,20)

Gelukkig zit de wetenschappelijke interesse voor de Moderne Devotie na tien jaar van bijzonder intensief en productief onderzoek nog steeds in hoogconjunctuur. Na de vele publicaties uit met name Amsterdamse, Münsterse en Nijmeegse hoek, was het in 2008 de beurt aan Notre Dame (Indiana) en Deventer, de ontstaansplek van de Moderne Devotie.

Vroegste Antwerpse bisschoppelijke wijdingsregisters uitgegeven

Wijdingsregisters van het bisdom Antwerpen

Janick Appelmans - J. Van den Nieuwenhuizen (ed.), De wijdingsregisters van het bisdom Antwerpen. I. 1570-1611 (Antwerpen, 2008) 235 p. index., €19,00 (incl. verzendkosten) of PDF

Net als veel andere bisdommen in de Nederlanden ontstond het bisdom Antwerpen in 1559. Toch bleef de bisschopszetel vacant tot de overkomst van de Bossche bisschop Franciscus Sonnius in 1570. Een belangrijke bron die een zicht biedt op het personeel van het jonge bisdom, vormen de wijdingsregisters.

Synthesewerk over de Hollandse adel in de middeleeuwen

Ridderschap in Holland

Janick Appelmans - Antheun Janse, Ridderschap in Holland. Portret van een adellijke elite in de late Middeleeuwen [Adelsgeschiedenis 1] (Hilversum: Verloren, 2001) 514 p. ill krt index ISBN 90-6550-667-5, €32,00

Sommige boeken of beter gezegd meesterwerken maken een verpletterende, ja zelfs verlammende indruk op de recensent. Zulk een zwaar (1.050 gram) en zwaarwichtig werk is Ridderschap in Holland.

Toegankelijke uitgave en eerste Nederlandse vertaling van de Annales Gandenses

Annales Gandenses

Janick Appelmans - José Vanbossele m.m.v. Niklaas Maddens, De Annales Gandenses. Een eigentijdse kroniek van de Vlaamse vrijheidstrijd. 1297-1310 (Kortrijk: De Leiegouw, 2008) 176 p. ill. krt index ISBN 978-90-77723-64-7, €20,00

Ter gelegenheid van het vijftigjarig bestaan van het Zuidwest-Vlaams regionaal tijdschrift De Leiegouw verscheen als extranummer de tekstuitgave met Nederlandse vertaling van de Annales Gandenses.

Moderne devotie in Europa? De betekenis van devotio moderna in Europa en de betekenis van Europa voor devotio moderna

Krijn Pansters - M. Derwich & M. Staub (red.), Die ’Neue Frömmigkeit’ in Europa im Spätmittelalter Veröffentlichungen des Max-Planck-Instituts für Geschichte 205 (Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen 2004), 351 pp., ISBN 3525358555.

De bundel Die ’Neue Frömmigkeit’ in Europa im Spätmittelalter gaat ervan uit dat een verschuiving van perspectief op de ’nieuwe spiritualiteit’ van de Late Middeleeuwen, vanuit de ’Nederlandse’ devotio moderna naar de ’Boheemse’ devotio moderna en van daaruit naar de spiritualiteit van Midden-, Oost- en Zuid-Europa, nieuwe inzichten in de ’gesamteuropäische’ dimensie van het fenomeen kan opleveren.