Recensies

Sterven in de middeleeuwen inzichtelijk gemaakt voor een breed publiek

tussen-hemel-hel-sterven-middeleeuwen.jpg

Bart Holterman - Sophie Balace, Alexandra de Poorter (red.), Tussen hemel en hel. Sterven in de middeleeuwen, 600-1600, Amsterdam: Amsterdam University Press, 2010, 287 p., ill., ISBN 978-90-8964-316-2.

In de populaire verbeelding zijn de middeleeuwen nauw verbonden met de dood. De middeleeuwen zijn voor velen welhaast synoniem met bloederige oorlogen, gruwelijke openbare terechtstellingen, epidemieën die hele volksstammen in één klap wegvaagden en niet-existente gezondheidszorg, overgoten met een donkere saus van religieus fanatisme en bijgeloof. Dit maakt het voor velen een fascinerende duistere periode, die totaal anders is dan de wereld waarin wij nu leven. Dit is een opvatting die vaak ergernis opwekt bij mediëvisten, die juist graag benadrukken dat er zoveel meer in de middeleeuwen te vinden is dan alleen dood en verderf. Het boek Tussen hemel en hel. Sterven in de middeleeuwen, 600-1600, begeleider van de gelijknamige tentoonstelling uit 2011 in Brussel, lijkt de wetenschappelijke benadering en de geïnteresseerde leek dichter bij elkaar te willen brengen. Hoewel dat niet met zoveel woorden wordt gezegd, blijkt dat wel duidelijk uit de opzet.

Onze meester Adrianus

Adrianus VI

Tom Gaens - Michiel Verweij, Adrianus VI (1459-1523). De tragische paus uit de Nederlanden. Apeldoorn: Garant, 2011, 159p., ISBN 9789044126648, €19,-

De exploten van de Aragonese familie Borgia en de Italiaanse clan de Medici aan het einde van de vijftiende en het begin van de zestiende eeuw hebben de voorbije jaren gezorgd voor een stroom aan populair-wetenschappelijke boeken, historische romans en literaire thrillers (bijv. Sarah Bradfords werk als auteur en scenarioschrijfster), populariserende massatentoonstellingen (bijv. Die Medici – Geld, Macht & Mord, National Geographic Deutschland, Mannheim, 2013), theaterproducties (bijv. Het geslacht Borgia I & II, NTG, 2008/2013; Donizetti’s Lucrezia Borgia, Opera De Munt, 2013), documentaires (bijv. The Medici – Godfathers of the Renaissance, PBS, 2005) en overgedramatiseerde tv-series (bijv. The Borgias, Showtime, 2011).

Vechten, bidden en verplegen

Vechten bidden verplegen

Michel van der Eycken - J.A. (Hans) Mol, Vechten, bidden en verplegen. Opstellen over de ridderorden in de Noordelijke Nederlanden, Hilversum, Verloren 2011/12. 368 p. 9789087042523 €33,-

In 12 afzonderlijke bijdragen, gebundeld in één volume, geeft Hans Mol een overzicht van de geschiedenis van de Duitse ridderorde en van de Johannieters in de Noordelijke Nederlanden vanaf hun ontstaan tot grosso modo het begin van de 17e eeuw.

Exemplarische studie van een kleine religieuze instelling op het Vlaamse platteland

6577-0_zonnebeke_I.jpg

Janick Appelmans – M. De Smet en P. Trio m.m.v. F. Bostyn (ed.), ‘Geëxamineert de tijtels ende pampieren’. Het verhaal van de Zonnebeekse augustijnerabdij, 1072-1796. Een bijdrage tot de Vlaamse kloostergeschiedenis (Roeselare: Roularta Books, 2009) 287p. ill. krtn. index ISBN 978-90-8679-199-6

Reeds eerder berichtte Signum (XVII/2 (2005), p. 58-61, raadpleegbaar op http://www.contactgroepsignum.eu/node/1706) over DOZA, de Digitale Ontsluiting van het Zonnebeeks Abdijarchief. Naast de website http://www.kuleuven-kortrijk.be/doza resulteerde dit project in 2009 in het boek ‘Geëxamineert de tijtels ende pampieren’. Marjan De Smet en Paul Trio, allebei verbonden aan de Kortrijkse campus van de KU Leuven, redigeerden het boek en schreven de meeste van de tien hoofdstukken. Franky Bostyn, historicus en conservator van het Memorial Museum Passchendaele 1917, stond in voor de kapittels over de vestigings- en de bouwgeschiedenis.

Synthese van de romaanse kunst in het Maasland

L'art Mosan

Janick Appelmans – B. Van den Bossche m.m.v. J. Barlet (ed.), L’art mosan. Liège et son pays à l’époque romane du XIe au XIIIe siècle (Luik: Éditions du Perron, 2007) 271p. ill. krtn. ISBN 978-2-87114-217-1

Over de romaanse kunst van het Maasland verschenen de afgelopen twee decennia vooral wetenschappelijke vakstudies, maar de Éditions du Perron bezorgden in 2007 een synthese over deze artistieke bloeiperiode. Daarmee is deze Luikse uitgeverij allerminst aan haar proefstuk toe, want in 2000 rolde het prachtwerk Liège. Autour de l’an mil, la naissance d’une principauté van de pers. Voor L’art mosan verzamelde hoofdredacteur Benoît Van den Bossche, die al La cathédrale gothique Saint-Lambert à Liège en verschillende boeken over de domkerk van Straatsburg en de abdij van Stavelot bezorgde, een pleïade van gerenommeerde kunsthistorici en specialisten uit aanverwante vakgebieden. De gedetailleerde referenties naar alle bijdragen met betrekking tot religieuze instellingen zijn in de bibliografie van deze Signumwebsite terug te vinden.

Kwalitatief onderzoek in vergelijkend perspectief als handelsmerk van de Jaarboeken voor Middeleeuwse Geschiedenis

jaarboek 2009.jpg

Janick Appelmans –M. Boone, A.J.A. Bijsterveld, M.J.M. Damen e.a. (ed.), Jaarboek voor Middeleeuwse Geschiedenis 11 (Hilversum: Verloren, 2008) 250p. ill. krtn. 29,00€ ISBN 978-90-8704-064-2 en M. Boone, A.J.A. Bijsterveld, M.J.M. Damen e.a. (ed.), Jaarboek voor Middeleeuwse Geschiedenis 12 (Hilversum: Verloren, 2009) 197p. ill. krtn. 29,00€ ISBN 978-90-8704-145-8

Met de nummers voor 2008 en 2009 is het Jaarboek voor Middeleeuwse Geschiedenis inmiddels aan zijn elfde en twaalfde jaargang toe. De kaap van het eerste decennium werd gerond.

De glasramen van Scheut

Millennium

Tom Gaens - Robert Stein e.a., De kartuize van Scheut en Rogier van der Weyden [Millennium. Tijdschrift voor middeleeuwse studies, 23:1-2]. (Turnhout: Brepols, 2009). 172 pp. 56 z/w ill. ISBN 978-2-503-53404-6.

Aanleiding tot dit dubbelnummer van Millennium vormde Robert Steins ‘toevallige vondst’ van een handschrift in quartoformaat dat, naast het “kleine” kalendarium en een lijst van relieken van de Brusselse kartuizers, een merkwaardige en uitgebreide beschrijving van een reeks glasramen bevat.

Hoven en hun economische lange termijnbetekenis

Manors and markets

J.A. (Hans) Mol - Bas van Bavel, Manors and Markets: Economy and Society in the Low Countries, 500-1600. New York: Oxford University Press, 2010. xiv + 492 pp. $140 (hardcover), ISBN: 978-0-19-927866-4.

Het mag bij het begin van deze bespreking al wel gezegd worden: het boek van Bas van Bavel over de relatie tussen economie en maatschappij in de middeleeuwse Nederlanden is de moeite van het lezen waard. Sinds het bijna twee jaar geleden op de markt verscheen heeft het tal van reacties uitgelokt. Misschien is de auteur intussen flauw van alle complimenten, maar ik wil de kwaliteit ervan toch ook graag onderstrepen.

De hypotheek van Opperman op Egmonds vroegste historiografie definitief gelicht

Annalen van Egmond

Janick Appelmans - Annalen van Egmond. De Annales Egmundenses tezamen met de Annales Xantenses en het Egmondse Leven van Thomas Becket. Het Chronicon Egmundanum. Marijke Gumbert-Hepp, J.P. Gumbert en J.W.J. Burgers (ed. en vert.). [Middeleeuwse Studies en Bronnen. 107]. (Hilversum: Verloren, 2007) CXII + 415p. 49,00€ ISBN 978-90-8704-000-0

Annalen van Egmond bezorgt een nieuwe uitgave van twee van de oudste verhalende bronnen voor de geschiedenis van het graafschap Holland en de benedictijnenabdij van Egmond.

Middeleeuwse kloostergeschiedenis

Middeleeuwse kloostergeschiedenis

Jan Kuys - Paulina de Nijs en Hans Kroeze red., De middeleeuwse kloostergeschiedenis van de Nederlanden, Waanders Uitgevers, Zwolle/Klooster Ter Apel 2008, ISBN 978-90-400-8373-0, 240 p., ill. €24,95

Dit boek is het eerste van een serie van drie over middeleeuws kloosterleven in de Nederlanden. Op stapel staan nog een deel over ‘Dagelijks leven in kloosters’ en een over middeleeuwse kloosters in de huidige provincie Groningen. In dit eerste deel zijn de negen hoofdstukken door even zoveel deskundige auteurs geschreven.