Recensies

De Nijmeegse Stevenskerk ontleed

Dirk Van de Perre – Hettie Peterse, Elsbeth Rooker, Rob Camps en Karel Emmens (ed.), De Stevenskerk. 750 jaar spiegel van Nijmegen (Nijmegen: Vantilt, 2017) 311p. ill. 29,95€ ISBN 978-94-6004-345-1

Dit rijk geïllustreerd boek is even complex als de geschiedenis van de Stevenskerk zelf. Het boek bevat achttien hoofdstukken en drie kaderteksten, geschreven door elf auteurs.

Negotiating the Landscape. Environment and Monastic Identity in the Medieval Ardennes

EllenArnold

Hans Mol - Ellen F. Arnold, Negotiating the Landscape. Environment and Monastic Identity in the Medieval Ardennes (University of Pennsylvania Press, Philadelphia 2013). ISBN: 9780812244632

Kun je onderhandelen met en over het landschap, en zo ja dan met wie? Het vertalen van de trefwoorden in de titel van deze Amerikaanse studie over de omgang van vroegmiddeleeuwse monniksgemeenschappen met de natuur is zo makkelijk nog niet. Ze worden in de inleiding niet toegelicht, maar gaandeweg krijgt de lezer wel door waar het de schrijfster om te doen is.

Zorg voor zieken en armen in laatmiddeleeuwse steden

Ladan

Marianne Baas - Rudolph Ladan, Gezondheidszorg in Leiden in de late middeleeuwen (Hilversum 2012) 359p. ill. index € 39,00 ISBN 9789087043155; Anita Boele, Leden van één lichaam. Denkbeelden over armen, armenzorg en liefdadigheid in de Noordelijke Nederlanden 1300-1650 (Hilversum 2013) 367p. ill. index € 39,00 ISBN 9789087043438

In de zomer van 1428 kochten Jan Dirc Coenenz en zijn vrouw Katrijn Willem Tedendr een huis met erf in de armste parochie van Leiden. Zij verbouwden het huis tot het Elisabethgasthuis, geheel bestemd voor de verpleging van arme, zieke vrouwen. Hier zouden deze vrouwen voortaan zorg krijgen van een ‘siecke marthe’ en dagelijks worden voorzien van brood, bier, boter en kaas. Het echtpaar stelde het gasthuis onder bescherming van het stadsbestuur, die het bestuur van het gasthuis benoemde en gaf het dezelfde rechten als de andere gasthuizen. Hiermee was het Elisabethgasthuis een typisch voorbeeld van hoe in de laatmiddeleeuwse steden een systeem van zorginstellingen tot stand kwam: rijke burgers namen het initiatief en het stadsbestuur hield toezicht.

Virtuoos relaas van een aan lager wal geraakte edelman die wapengekletter verkoos boven de stilte van een kartuis

Nobel streven.

Janick Appelmans – Frits van Oostrom, Nobel streven. Het onwaarschijnlijke maar waargebeurde verhaal van ridder Jan van Brederode (Amsterdam: Prometheus, 2017) 383p. ill. index 24,99€ ISBN 978-90-446-3467-9

Jan van Brederode (°ca. 1372-†1415), telg uit een hoogadellijk Hollands geslacht, heeft veel watertjes doorzwommen. Achtereenvolgens beloftevol legeraanvoerder, mislukt huwelijkspoliticus, pelgrim en kloosterling, keerde hij met pauselijke dispensatie naar de wereld terug. Met groot schandaal poogde hij zijn echtgenote, inmiddels dominicanes geworden, tot eenzelfde stap te bewegen. Uiteindelijk sneuvelde hij anoniem als huurling op het slagveld. Enkel een ruim beslagen onderzoeker en auteur kan genuanceerd en gevat een leven met zo veel wendingen te boek stellen.

Studie van de Blijde Inkomsten onthult prelatenprivilege

DeBlijdeInkomsten.jpg

Janick Appelmans – Valerie Vrancken, De Blijde Inkomsten van de Brabantse
hertogen. Macht, opstand en privileges in de vijftiende eeuw [Standen en Landen 112] (Brussel: ASP, 2018) 392p. ill. 49,00€ ISBN: 978-90-5718-715-5

Vertrekkend vanuit de interne dynamiek van een constitutionele teksttraditie bestudeert Valerie Vrancken de wijzigende machtsverhoudingen in het vijftiende-eeuwse Brabant.

Oorkondenboek van Antwerps Onze-Lieve-Vrouwekapittel toont de complementariteit van instellingsspecifieke uitgave en globale databank aan

Nieuwenhuizen

Janick Appelmans – Jozef (Jos) Van den Nieuwenhuizen, Oorkondenboek van het O.-L.-Vrouwekapittel te Antwerpen. 1124-1330 (Bornem, 2017) 436p. index 24,01€ geen ISBN te bestellen via het print on demandsysteem van shopmybooks.com

In 2017 gaf de Antwerpse oud-stads- en diocesaan archivaris Jos Van den Nieuwenhuizen de oorkonden van het stedelijk Onze-Lieve-Vrouwekapittel uit voor de periode van 1124 tot 1330. Als ervaren bronnenuitgever heeft hij meer dan zijn sporen verdiend met edities van de diplomata van het Antwerpse Sint-Elizabethgasthuis, de kapelanieën in de kapittelkerk en van andere kerkelijke instellingen of nog de vroegste bisschoppelijke wijdingsregisters en het necrologium van de kapelanen.

Hagiographical manuscripts as communicative tools

Tjamke Snijders - Manuscript Communication

Anja Rathmann-Lutz - Tjamke Snijders, Manuscript communication. Visual and Textual Mechanics of Communication in Hagiographical Texts from the Southern Low Countries, 900-1200 [Utrecht Studies in Medieval Literacy 32], (Turnhout: Brepols, 2015); XVIII+493 p., Index; 110€ ISBN 978-2-503-55294-1.

Tjamke Snijders' book is a revised version of her doctoral dissertation (Ghent 2009) enriched with findings from her postdoctoral research (-2013). Thanks to the comprehensive structure of the book her outcomes based on profound knowledge of the material are easily approachable. Numerous tables, black-and-white figures, and five colour plates make her arguments still more accessible.

Boekhistorische en codicologische diamant, die historisch gepolijst dient te worden

BibliotheekPark.gif

Janick Appelmans - Jozefa Van Bragt e.a., Bibliotheek van de Abdij van Park 2 dln (Leuven: Peeters, 2014) 326+285p. ill. 110,00€ ISBN 978-90-429-3167-1

Gedurende meer dan twee decennia inventariseerde Jozefa, genaamd Zeef, Van Bragt de boekencollectie die de Parkheren sinds de heropstanding van hun abdij in 1836 hadden samengebracht. Van hun oude bibliotheek, die zeven jaar eerder grotendeels was geveild, bleven slechts een beperkt aantal boeken over. Toch slaagden de premonstratenzers erin om in de loop van enkele tientallen jaren, onder het beheer van de dynamische bibliothecaris Augustinus Dillen (†1875), opnieuw een volwaardige bibliotheek samen te stellen.

Roermondse kartuizers hoorden het in Keulen drukken

Cel en wereld.gif

Janick Appelmans – Peter Thissen, Cel en wereld. Kartuizers en boeken in Roermond (1376-1783) [Miscellanea Neerlandica 42 = Studia Cartusiana 3] (Leuven: Peeters, 2014) 628p. index 76,00€ ISBN 978-90-429-3177-0

In de eerste helft van de achttiende eeuw genoot de kartuis van Roermond voor en tijdens het bewind van prior Johannes Schnickel (1741-1764) van economische welstand en culturele rijkdom. In de jaren 1740-1742 stelde de plaatselijke klooster bibliothecaris-archivaris en latere procurator Willem-Joseph Peeters (°1705-1753) een 948 pagina’s tellende bibliotheekcatalogus op, die de basis vormt voor voorliggende studie. Wie denkt dat Cel en wereld zich in hoofdzaak beperkt tot een grondige, analytische en meticuleuze doorlichting van de Bethlehemse kloosterbibliotheek, onderschat dit werk ten zeerste.

Vijftiende-eeuwse convocatielijsten voor de Staten van Brabant: ook leerrijk voor de clerus?

Vijftiende-eeuwse convocatielijsten voor de Staten van Brabant

Janick Appelmans – Mario Damen, ‘Prelaten, edelen en steden. De samenstelling van de Staten van Brabant in de vijftiende eeuw’, in: Handelingen van de Koninklijke Commissie voor Geschiedenis 182 (2016), p. 5-274.

In de jaargang 2016 van de Handelingen van de Koninklijke Commissie voor Geschiedenis verschenen twee studies, waarvan de uitgebreid gedocumenteerde, bijna boek vullende bijdrage van Mario Damen over de samenstelling van de Staten van Brabant. Deze studie verdient omwille van twee redenen onze aandacht: enerzijds omwille van het belang van de eerste stand in de statenvergadering en anderzijds omwille van de achterstand in dit segment van het historisch onderzoek, die het hertogdom heeft ten opzichte van bijvoorbeeld het graafschap Vlaanderen.